Sjamanisme is in twee vormen op te delen. Neo sjamanisme en traditioneel sjamanisme. Neo sjamanisme is wat hier in het westen wordt geleerd. Het is meestal gebaseerd op het core sjamanisme van Michael Harner. Er worden trancereizen gemaakt op het ritme van een trommel, of soms een ratel, en het is de beoefenaar die op bezoek gaat in de andere werkelijkheid. Contacten met krachtdieren staan op de eerste plaats. Ook Native American of Siberisch sjamanisme dat hier in het westen wordt onderwezen is aangepast aan het westerse verwachtingspatroon en valt over het algemeen onder neo sjamanisme. Traditioneel sjamanisme kent ook de reis naar de andere werkelijkheid, maar minstens even belangrijk, of nog belangrijker, is het naar deze werkelijkheid roepen van geesten en krachtwezens. De beoefenaar stelt zich helemaal open en laat andere entiteiten,overledenen of Godheden, door zich heen spreken en handelen. Dit wordt bezetenheid genoemd en in het westen staat men hier heel argwanend tegenover. Het was Mircea Elliade die in zijn invloedrijke boek over sjamanisme onderscheid maakte tussen hoger sjamanisme en primitief sjamanisme. Hoger sjamanisme was de reis in de geest en primitief was elke vorm van bezetenheid. Hiermee werd de toon gezet voor alle pogingen om in het westen weer een sjamanistische traditie nieuw leven in te blazen. Het primitieve werd genegeerd en men hield zich uitsluitend bezig met de ‘hogere’’, beschaafde‘ technieken. Tot voor kort werd er hier in het westen dus alleen een uitgeklede versie van het sjamanisme beoefend. Op zich erg waardevol, maar dus ook beperkt. Tegenwoordig zijn er een paar mensen die, spontaan of bewust, ook de ‘primitieve’ technieken weer aan het ontdekken zijn. Hier horen ook de serieuze beoefenaars van seidr bij. Toen Linda Wormhoudt en ik aan ons praktische onderzoek naar seidr begonnen, kenden wij allebei alleen het neo sjamanisme. Linda was mijn lerares en had enorm veel ervaring, ik was toen net een jaar of 5 met neo sjamanisme bezig. En wij schrokken ons het apezuur toen er, aan het eind van een lange serie voorbereidende sessies, ineens een Godheid door mij heen begon te spreken. Ik voelde een enorme energie door me heen gaan en hoorde mijzelf spreken, maar had daar geen controle over. En het was niet aardig wat er werd gezegd. Hier waren we niet op voorbereid, mensen die al langer met seidr bezig waren spraken hier niet over. Zij spraken eigenlijk nergens over, daarom gingen Linda en ik het zelf maar uitzoeken. Pas later kwam ik in contact met beoefenaars in de VS en het bleek dat dit de hele kern was van waar zij zich mee bezig hielden. In de loop der jaren ontdekte ik steeds meer sjamanistische tradities waarin bezetenheid een belangrijke rol speelt. De geesten spreken door de sjamaan heen, gebruiken zijn lichaam om te dansen, te zegenen, amuletten te schrijven. Ik zag het bij een groep mediums in de Santeria traditie een aantal keer live gebeuren. En er was niks engs aan. Het was mooi, krachtig en ontroerend om mee te maken. In Afrika, in Siberië, in India, Korea en Maleisië, op zoveel plekken op de wereld is, of was het tot voor kort, een vrij normaal onderdeel van het leven, dat overledenen en Godheden op deze manier contact onderhouden met hun nazaten of volgelingen. Sommige Maleisische rituelen lijken zelfs verbazingwekkend veel op het hoge zetel ritueel uit de saga’s, zoals Linda en ik dit hebben gereconstrueerd. Het is een universele menselijke kunst die hier in het Westen totaal is onderdrukt. Natuurlijk zitten er heel veel haken en ogen aan het nieuw leven inblazen van de traditie. Ten eerste is de ervaring uitputtend voor de sjamaan, het is niet iets dat je even voor de lol doet, het vergt voorbereiding en kost ontzettend veel energie. Maar hier is overheen te komen. Een veel groter probleem is, dat er hier niemand is die kan beoordelen wie of wat er nu werkelijk door de sjamaan heen spreekt. Die kennis is hier helemaal verloren gegaan en dat maakt de weg vrij voor charlatan-sjamanen en voor entiteiten die zich voordoen als heel iemand anders. Vooral dat laatste is een groot risico, want hoe herken je zoiets, zonder eerst al veel ervaring te hebben opgedaan met bijvoorbeeld echte Goden die zich door een sjamaan heen presenteren?
Charlatan sjamanen vallen uiteindelijk wel door de mand. Ik moet nu denken aan een bijeenkomst van vele jaren geleden, waar een vrouw op het podium werd gezet die een incarnatie van Sri Laksmi zou zijn. Dit was ergens in het Gooi, in een dure zaal, met alleen maar welgestelde Nederlanders in het publiek en ik.
Ik wist niet goed wat ik ervan moest denken, maar probeerde een open mind te houden. Iedereen werd uitgenodigd om bloemen aan ‘de Godin’ te offeren en ik deed dat op de manier die ik in mijn Indiase tempeldanslessen had geleerd. De vrouw zei “how beautiful” en op dat moment wist ik dat ze fake was. Was zij echt bezeten door een Indiase Godin dan zou ze het heel normaal hebben gevonden om op die manier een offer aangeboden te krijgen.
Ook als je geen oplichter bent is het heel moeilijk om je eigen ideeën en verwachtingen niet te projecteren op je ervaringen. Het kan allemaal heel erg verwarrend zijn.
Mijn eerste bezetenheid veroorzaakte een grote scheur in mijn vriendschap met Linda. Omdat de boodschap onvriendelijk was, kon ze niet geloven dat ik het niet zelf was geweest die het zei. Ik ben zelf maandenlang in verwarring geweest hierover. Uiteindelijk heb ik aan iemand die de Godheid goed kende kunnen vertellen wat er gebeurd was. En hij bevestigde dat dit allemaal wel heel typisch was voor die Godheid. Dat gaf mij rust, maar de vriendschap was al onherstelbaar beschadigd.
Dit alles is voor een groot deel niet in het boek van Linda over seidr terecht gekomen. Wij vonden het een te zware materie om zomaar in een boek te zetten. Wat als mensen zonder begeleiding gingen experimenteren en het helemaal fout zou gaan. Bij nader inzien vind ik het ook wel jammer dat we dit besloten hebben. Want het is nu nog steeds onbekend terrein voor de meeste sjamanisten en dat is een gemiste kans om weer een stevige traditie op te bouwen.
Bezetenheid is overigens niet een helemaal onbekende techniek in het Westen. Er zijn workshops belichaamd mediumschap bijvoorbeeld en in de Wicca is ‘drawing down the moon bekend, waarbij de Godin door de hoge priesteres heen spreekt. Hoewel dit laatste in veel covens is vervangen met het opzeggen van de Charge of the Goddess.
コメント